Mensenrechten in het onderwijs

Racisme wordt in Nederland volop besproken na de Black Lives Matterprotesten in de Verenigde Staten. Er is een petitie gestart om racisme op te nemen in het onderwijs en er vinden anti-racismedemonstraties plaats omdat ook hier mensenrechten worden geschonden. Maar in hoeverre moeten mensenrechten in het onderwijs behandeld worden?

De makers van de petitie ‘racisme moet verplicht behandeld worden op school’ vinden dat racisme en discriminatie al op jonge leeftijd moet worden tegengegaan, zodat kinderen de mogelijkheid krijgen om gelijkwaardig en onbevooroordeeld op te groeien. Ze willen dat racisme een verplicht thema wordt bij zowel het basis- als  voortgezet onderwijs. Als racisme of discriminatie plaatsvindt, worden mensenrechten geschonden. Onze rechten zijn vastgesteld in het Verdrag voor de Rechten van de Mens. Wat mensenrechten inhouden, voor wie ze gelden en wat de oorsprong is wordt uitgelegd in de onderstaande infographic:

Mensenrechten opgenomen in het onderwijs

Voor het voortgezet onderwijs zijn 58 kerndoelensets opgesteld door het SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. De organisatie ontwikkelt onderwijscurricula van het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. De kerndoelen hebben een verplichtend karakter, ze stammen uit 2006 en zijn sindsdien alleen op onderdelen aangevuld, schrijft het SLO in het rapport ‘over kerndoelen en eindtermen’. In het rapport ‘karakteristieken en kerndoelen’ worden de kerndoelen benoemd. Kerndoel 47 gaat over mensenrechten:

“De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de doorwerking ervan op individuen en samenleving (nationaal, Europees en internationaal), de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien.

Het is opgenomen in het onderwijscurriculum, maar in hoeverre wordt het opgenomen in het dagelijks onderwijs? Onderzoeksbureau Kaleidos Research publiceerde in 2012 het onderzoek ‘Mensenrechten en wereldburgerschap in het onderwijs’. Hieruit komt naar voren dat het thema mensenrechten belangrijk is in het voortgezet onderwijs. 72% van de leraren besteedt hier in de reguliere lessen aandacht aan. Maar het percentage van leraren dat structureel aandacht besteedt aan mensenrechten ligt veel lager, namelijk 15%. Het onderzoeksbureau trekt dan ook de conclusie dat er weinig docenten zijn die structureel aandacht geven aan mensenrechten in hun onderwijs.

Gastlessen door Amnesty

Amnesty Nederland wil dat anti-discriminatie en mensenrechten centraal komen te staan in het onderwijs. Ria Sonnenberg geeft namens Amnesty gastlessen aan jongeren in het voortgezet onderwijs en het mbo. Sonnenberg legt uit waarom het belangrijk is om meerdere bronnen te bekijken als je het hebt over mensenrechten: “Zo bekijk je iets vanuit meerdere kanten en kun je beter een eigen mening vormen. Het voorkomt ook tunnelvisie.” Sonnenberg vertelt over het belang van haar gastlessen en waarom het onderwerp volgens haar meer in het onderwijs moet worden opgenomen.

Docent aan het woord

Paul de Haan is docent op het voortgezet speciaal onderwijs. Naast geschiedenis en maatschappijleerlessen houdt hij zich bezig met zijn online platform Paulus Historicus. Hij maakt video’s en neemt samen met een andere geschiedenisdocent podcasts op. Hoe kijkt hij aan tegen mensenrechten in het onderwijs?

De Haan: “Ik merk erg dat mensen het idee hebben dat het niet of te weinig behandeld wordt, terwijl wij er eigenlijk de hele dag mee bezig zijn.” De docent noemt een voorbeeld: “Bij mijn huidige baan kijken de leerlingen en ik ’s morgens als eerste het nieuws. Vervolgens hebben we gesprekken over de belangrijkste onderwerpen, die gaan vrijwel altijd over mensenrechten.”

De eerder genoemde petitie wil dat er meer geschiedenislessen worden besteed aan het verleden van de Nederlandse slavernij en arbeidsmigratie. Hier gaat het nu nog te weinig over volgens de petitiemakers. “Je moet je voorstellen dat de geschiedenis van de wereld enorm is. Dan kun je niet alles compleet uitleggen aan leerlingen, zoveel informatie trekken ze niet. Daarom zijn de leerdoelen vanuit de overheid en daarmee de methodes meer Europees en Nederlands gecentreerd”, legt De Haan uit. Daarnaast is er een beperkt aantal lesuren en zijn er andere leerdoelen die moeten worden doorgenomen. “Als mensenrechten structureel behandeld moeten worden, dan moeten er ook meer lesuren voor komen. Maar het is altijd een onderwerp dat besproken moet blijven worden.”

Het blijft belangrijk alle kanten van een verhaal te laten zien. De Haan doet dit door zoveel mogelijk uitleg te geven bij de verschillende kanten van een verhaal. Hij geeft aan dat dit bij recentere gebeurtenissen in het verleden lastiger is. “Bij de recente geschiedenis spelen er vaak gevoelens mee. Je legt beide kanten uit, maar leerlingen hebben vaak al een mening.” De docent probeert dan niet te oordelen en geeft dan vooral feiten. “Ik vind het belangrijk om onpartijdig te zijn en leerlingen zelf een mening te laten vormen”, geeft hij aan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *